Monday, March 30, 2009

ਸੁਨੇਹੇਂ ਤੇ ਸੁਪਨੇ

ਕਈਂ ਸੁਨੇਹੇਂ ਸੁਪਨਿਆਂ ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ, ਤੇ ਕੁਝ ਸੁਪਨੇ ਸੁਨੇਹੇਂ ਬਣ ਕਿ ਸੁਰਮਈ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਆਣ ਵੱਸਦੇ ਨੇ। ਸੁਨੇਹਾਂ ਜੇ ਸੋਹ੍ਯਣੇ ਦਿਲਦਾਰ ਦਾ ਘੱਲਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਫਿਰ ਨੀਂਦ ਕਿਥੇ ਆਉਂਦੀ ਏ ਤੇ ਜਦ ਨੀਂਦ ਹੀ ਨਾ ਆਵੇ ਤਾਂ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦਾ ਆਉਣਾ ਨਾਮੁਮਕਿਨ ਹੁੰਦੈ। ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦਾ ਅਧਾਰ ਬਣਦੀਆਂ ਨੇ ਤੇ ਇੰਤਜਾਰ ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣ ਦਾ ਸਵੱਬ। ਹੁਣ ਸੁਨੇਹਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿਗੜ ਗਈ ਹੈ। ਸੁਨੇਹੇਂ ਭੇਜਣ ਲਈ ਹੁਣ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਰਹੀ। ਪਿਆਰ, ਮੁਹੱਬਤ,ਸਨੇਹ ਤੇ ਮੋਹ ਭਰੇ ਸੁਨਿਹੇਆਂ ਦੀ ਘਾਟ ਰੜਕਣ ਲੱਗ ਪਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਸੱਦਾ ਪੱਤਰ ਜਾਂ ਕਾਰਡ ਵੀ ਸਿਰਫ ਆਪਣੀ ਹੈਸੀਅਤ ਦਾ ਦਿਖਾਵਾ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜੇ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ‘ਡੱਬੇ’ ਨਾਲ……! ਸੁਪਨੇ ਦਾ ਮਰ ਜਾਣਾ ਬਹੁਤ ਦੁਖਦਾਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਜੋ ਟੁੱਟ ਚੁੱਕੇ ਸੁਪਨੇ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਸਜਾਉਣ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਦ ਕੇ ਮਰ ਚੁੱਕੇ ਸੁਪਨੇ……? ਹਰ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਬਣਦਾ ਹੈ ਤੇ ਹਰੇਕ ਦਾ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਸੁਪਨਾ ਜਰੂਰ ਟੁੱਟਦੈ।
ਸਾਡੇ ਸਾਰੇ ਦਿਨ ਦੀ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲਤਾ ਤੇ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਹੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਨੀਂਦ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਬਣਦੀਆਂ ਨੇ। ਲਾਟਰੀ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਲਾਟਰੀ ਨਿਕਲਣ ਦੇ ਸੁਪਣੇ ਆਉਣਗੇ, ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿਲਦਾਰਾਂ ਦੇ, ਸਾਧਾਂ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਦੇ, ਚੋਰਾ ਨੂੰ ਚੋਰੀ ਦੇ ਅਤੇ ਠੱਗਾ ਨੂੰ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਦੇ। ਸੁਪਨੇ ਰੀਝਾਂ ਸਿਰਜਦੇ ਹਨ। ਰੀਜਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬੇਤਿਹਾਸ਼ਾ ਦੌੜ ਭੱਜ, ਪਦਾਰਥਵਾਦ ਤੇ ਰੀਜਾਂ ਦਾ ਲਾਲਸਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਣਾ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਜੀਵਨ ਗੁੰਜਲਦਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸੋਚ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸਟੀਕੋਣ ਬਦਲਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਦੇਖੀ ਕੋਈ ਸ਼ੈਅ ਜਦ ਯਾਦ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਖੁਸ਼ੀ ਜਾਂ ਗਮੀ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਈਂ ਵਾਰ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਕੋਈ ਘਟਨਾ,ਦੁਰਘਟਨਾ ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਅਗਾਉਂ ਹੀ ਸ਼ਾਖਸ਼ਾਤ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸੁਪਨੇ ਦੇਖਣਾ ਹਰ ਇੱਕ ਦਾ ਅਧਿਆਰ ਹੈ, ਪਰ ਆਪਣੇ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸੁਪਨੇ ਵੇਖਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਕਿਸੇ ਕਿਸੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਰਪਿਤ ਕੀਤੇ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਅੱਖ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਨਹੀਂ ਬਣਿਆਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਤੇ ਵਿਕਸਤ ਹੋਏ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਰੀਜਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਮਨ ਨੂੰ ਮਜਬੂਤ ਤੇ ਅਡੋਲ ਰੱਖਣਾ ਤੇ ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਬਰਕਾਰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਸਫਲਤਾਵਾਂ ਦਾ ਮਿਲਣਾ ਲਾਜਮੀ ਹੈ। ਸਫਲਤਾ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਸਖਸ਼ੀਖਤ ਨਿਖਾਰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਸਫਲ ਵਿਅਕਤੀ ਕੋਲ ਸੁਨੇਹਿਆਂ ਦੀ ਘਾਟ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ।
ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਬਣਨਾ ਬਹੁਤ ਸੁਖਦਾਈ ਲਗਦੈ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਮੁਸੀਬਤ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਭੱਜਣਾ ਪਏ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡਾ ਇੱਕ ਇੱਕ ਕਦਮ ਸੌ ਸੌ ਕਿਲੋ ਭਾਰਾ ਲਗੇਗਾ, ਤੁਸੀ ਭੱਜ ਨਹੀਂ ਸਕੋਗੇ। ਤੁਹਾਡਾ ਅੱਗੇ ਨੂੰ ਪੁੱਟਿਆ ਕਦਮ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਿਛੇ ਨੂੰ ਧੱਕਦਾ ਲੱਗੇਗਾ। ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੇ ਪਿਤਰਾਂ ਦੇ ਸੁਨੇਹੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਨੇ। ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਵਾਜਾਂ ਮਾਰਦੇ ਸੁਣਾਈ ਦੇਣਗੇ। ਤੁਸੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਖਾਲੀ ਤੇ ਡੂੰਘੇ ਖਲਾਅ ਵੱਲ ਜਾਂਦੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੋਗੇ। ਇਹ ਦਰਅਸਲ ਸਾਡੇ ਅਰਧ ਚੇਤਨ ਮੰਨ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੈ। ਪਰ ਇਸਦੇ ਪੱਕੇ ਕਾਰਨਾ ਦਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਪਤਾ ਨਹੀ ਹੈ। ਸੁਪਨੇ ਹਕੀਕਤ ਦੇ ਉਲਟ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਤੇ ਹਕੀਕਤਾਂ ਸੁਪਨਿਆਂ ਤੋਂ ਉਲਟ। ਜਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਹਕੀਕੀ ਬਣਾਏ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਸੁਭ ਇਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਪਾਤਰ ਨਹੀਂ ਬਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਚੱਲਣਾ ਤੇ ਚੱਲਦੇ ਰਹਿਣਾ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਅਸੂਲ ਹੈ। ਜਿਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਨਿਭਾਉਣ, ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਫਰਜ਼ਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰਨ ਤੇ ਸੁਖਾਵੇਂ ਸਬੰਧ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਬੰਦਾ ਸੁਰਖਰੂ ਹੁੰਦੈ ਤੇ ਸੁਰਖਰੂ ਇਨਸਾਨ ਗੂੜੀ ਤੇ ਸੁਖਦ ਨੀਂਦ ਮਾਨਦੈ। ਸੁਖਦ ਤੇ ਗੁੜੀ ਨੀਂਦ, ਹੱਢ ਭੰਨਵੀਂ ਮਿਹਨਤ ਤੇ ਸੁਚੱਜੀ ਸੋਚ ਨਾਲ ਨਿਰੰਤਰ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਦੀ ਨੀਂਦੇ ਸਜੇ ਹੋਏ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦਾ ਆਉਣਾ ਜਾਣਾ ਲੱਗਾ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਜਾਨਣ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੀ ¦ਮੀ ਯਾਤਰਾ ਤੇ ਨਿਕਲਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਇਸ ¦ਮੀ ਯਾਤਰਾ ‘ਤੇ ਨਿਕਲੇ ਬਿਨ੍ਹਾ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ ਖੋਜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਦੇ ਨਵੇਂ ਰਾਹ ਬਣਦੇ ਨੇ ਤੇ ਰਾਹਾਂ ‘ਤੇ ਤੁਰੇ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਇੱਕ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਪੈਰ ਜਮੀਨ ਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ ਤੇ ਦੂਜਾ ਜਿੰਦਗੀ ਦੇ ਨਵੇਂ ਪਹਿਲੂਆਂ ਦਾ ਯਥਾਰਥ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ।
ਧਰਤੀ ਵੰਡੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਘਰ ਵੱਡੇ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਨੇ ਪਰ ਦਿਲ ਛੋਟੇ, ਤੇ ਥੁੜੇ ਦਿਲ ਵਾਲਾ ਬੰਦਾ ਵੱਡੇ ਸੁਪਨੇ ਕਿਵੇਂ ਸਜਾ ਸਕਦਾ….? ਸਬੰਧਾ ਵਿਚ ਅਣਸੁਖਾਵੇਂਪਨ ਕਾਰਨ ਸੁੱਖ ਦੁੱਖ ਸਾਂਝੇ ਨਹੀਂ ਰਹੇ ਤੇ ਜਦ ਸੁੱਖਾਂ ਦੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਨਾ ਰਹੇ ਤਾਂ ਸੁੱਖ ਸੁਨੇਹਿਆਂ ਦਾ ਪਤਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਸੁਪਨੇ ਦੇਖਣ ਦਾ ਕੀ ਲਾਭ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੱਜਣਾ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਨਾ ਦਿਸੇ ਸੁੱਖ ਦੁੱਖ ਤੇ ਤਾਂ ਹੀ ਫਰੋਲੇ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਜਦ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰਿਆਂ ਦਾ ਦਿਦਾਰ ਹੋਵੇ। ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦੀ ਤਾਂਘ ਨਹੀਂ ਜਾਗਦੀ ਤੇ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਮੁਹੱਬਤ ਨਹੀਂ ਵਧਦੀ। ਬਹੁਤੇ ਵਾਰੀ ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਅਣਜਾਣ ਲੋਕ ਹੀ ਮਿਲਣਗੇ, ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਚੰਗੇ ਚੰਗੇ ਅਜਨਬੀਆਂ ਦੀ ਬਹੁਤਾਤ ਕਾਰਨ ਹੀ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਸਤਿਕਾਰ ਹਾਸਿਲ ਹੈ।
ਸੁਪਨੇ ਦੀ ਸਿਰਫ ਜਾਤ ਹੀ ਉਤਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਹਕੀਕਤ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਸਬੰਧ ਸੁਪਨੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਹਕੀਕਤਾਂ ਚੇਤਨ ਮੰਨ ਦਾ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ ਜਦ ਕੇ ਸੁਪਨੇ ਕਿਸੇ ਸਟੇਜ਼ ਦੇ ਪੜਦੇ ਪਿਛੇ ਹੋ ਰਹੀ ਕਿਸੇ ਡਰਾਮੇ ਦੀ ਰਿਹੱਸਲ। ਜਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਲੋਕ ਜਾਂ ਸ਼ੈਵਾਂ ਸਿਰਫ ਸੁਪਨਾ ਬਣ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਨੇ ਤੇ ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹਕੀਕਤ ਸਮਝ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਦਰਅਸਲ ਇਹ ਲੋਕ ਜਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬੰਦ ਪਏ ਕਿਸੇ ਖਤ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਜਿਸ ‘ਤੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲਿਖਿਆ ਹੁੰਦਾ। ਖਤ ਸੁਨੇਹਿਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਤੇ ਵਧੀਆ ਰੂਪ ਹਨ ਪਰ ਹੁਣ ਕੋਈ ਖਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲਿਖਦਾ। ਖ਼ਤ ਲਿਖਣ ਵਾਸਤੇ ਦਰਸਅਸਲ ਵਕਤ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਵਕਤ ਰਿਹਾ ਹੀ ਕਿਥੇ ਐ….!
ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਅਸਲ ਅਨੰਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਆਦਾ ਸਿਆਣੇ ਹੋਣ ਨਾਲੋਂ ਉਸਾਰੂ ਦ੍ਰਿਸਟੀਕੋਣ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਲੋੜ ਹੈ। ਮਨ ਦਾ ਅਸੰਤੁਸਟ ਹੋਣਾ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਚਿਤਾ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਟਿੱਪੀ ਦਾ ਹੀ ਫਰਕ ਹੁੰਦੈ। ਸੁਖਦ ਜੀਵਨ ਲਈ ਨਿੱਜ ਤੋਂ ਉਪਰ ਉਠ ਕੇ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਜੀਵਨ ਜੀਣ ਦਾ ਢੰਗ ਸਿਖਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਕਿਸੇ ਦੇ ਦੁੱਖ ਸੁੱਖ ਦੇ ਭਾਈਵਾਲ ਬਣੋਗੇ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਦੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਵੇਗੀ। ਜਦੋਂ ਕੌਲ ਸਿਰਫ ਤੋੜਨ ਲਈ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਸੁਭਚਿੰਤਕਾਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ਛੋਟੀ ਹੁੰਦੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਵਿਰੋਧੀ ਦੀ ਇੱਜਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਲੀਕਾ ਕਿਸੇ ਕਿਸੇ ਕੋਲ ਹੁੰਦੈ, ਜਦ ਇਹ ਸਲੀਕਾ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਜਿੰਦਗੀ ਮੁਸਕਰਾਉਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗੀ।
ਦੁਆ ਕਰੋ ਜਿਨਾਂ ਦੇ ਦਿਲਦਾਰ ਵਿਛੜ ਗਏ ਨੇ ਉਹ ਮਿਲ ਜਾਣ, ਸੌਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਸ ਜਰੂਰ ਰੱਖੋ ਕੇ ਜੋ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦੇ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਆ ਜਾਵੇ……!

ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਤੇ ਅਮੀਰੀ

ਅਮੀਰ ਹੋਣਾ ਜਾਂ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹੋਣਾ ਭਾਵੇਂ ਕੇ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਪੱਖੋਂ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਲਗਦੇ ਨੇ, ਜਾਂ ਕਹਿ ਲਵੋ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਦੋਵਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਇਕੋ ਜਿਹਾ ਸੁਖਾਵਾਂ ਲਗਦੈ ਪਰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹੋਣਾ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਗੱਲ ਹੈ ਤੇ ਅਮੀਰ ਹੋਣਾ ਇੱਕ ਅਲੱਗ ਪਹਿਲੂ। ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਖੁਸ਼ੀ, ਖੇੜੇ, ਹਾਸੇ, ਅਤੇ ਸਿਹਤਯਾਬੀ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹੈ । ਸਿਰਫ ਓਹੀ ਲੋਕ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਕਮਾਏ ਧਨ ਅਤੇ ਨਿਰੋਈ ਸਿਹਤ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਨਿਰੋਈ ਸੋਚ ਦੀ ਘਾਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਮਨੁੱਖ ਉਹ ਹੁੰਦੈ ਜਿਸ ਕੋਲ ਹਾਸਿਆਂ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਹੋਵੇ। ਰੂਹ ਦਾ ਕੰਗਾਲ ਹੋਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਰੀਬੀ ਹੈ । ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਈ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਉਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਆਦਰਸ਼ ਸਿਰਜਨੇ ਪੈਂਦੇ ਨੇ ਜਦ ਕੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ,ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਤਿਲਾਂਜਲੀ ਦਿੱਤੇ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਬੰਦਾ ਅਮੀਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਪੈਸੇ ਦੀ ਭੁੱਖ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਇਨਸਾਨ ਤੋਂ ਸ਼ੈਤਾਨ ਬਣਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਆਪਣੇ ਆਸ ਪਾਸ ਦੇ ਵਿਰਾਨੇ ਨੂੰ ਆਬਦ ਕਰਨ ਦੀ ਹਰ ਸੰਭਵ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਯਾਤ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲ ਤੋਂ ਮੁਸ਼ਕਲ ਪਰਿਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼, ਸਵੈ ਕਾਬੂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਹਲਾਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣਾ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਂਣਾ ਸਾਹਸੀ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਹੀ ਕਾਰਜ ਹੈ। ਜਿਹੜੀ ਸ਼ੈਅ ਸਾਨੂੰ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਮੁਸ਼ੱਕਤ ਕੀਤਿਆਂ ਸੌਖੇ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਉਤੇ ਕਦੀ ਮਾਣ ਨਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਮਾਣ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਉਹਨਾਂ ਜਿੱਤਾਂ ਤੇ ਹੁੰਦੈ ਜਿਹੜੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦੇ ਕੇ ਜਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਨੇ। ਨਵੀਆਂ ਸੋਚਾਂ, ਨਵੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਦੇ ਅਧਿਆਏ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖਦੀਆਂ ਨੇ। ਨਿਰੰਤਰ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲਤਾ, ਮਿਹਨਤ, ਇਮਾਨਦਾਰੀ, ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ ਤੇ ਦਸਵੰਦ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਜੀਵਨ ਦੀ ਅਧਾਰਸ਼ਿਲਾ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਅਮੀਰੀ ਸਿਰਫ ਧਨ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਬਲਬੂਤੇ ਤੇ ਅਵਾਰਾ ਜਿਹੀ ਐਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ। ਅਮੀਰੀ ਵਿੱਚ ਅਡੰਬਰ ਅਤੇ ਘੁਮੰਡ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਹੋਣਾ ਲਾਜਮੀ ਹੁੰਦੈ, ਜਦਕੇ ਸਾਦਗੀ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਮਨਫੀ ਦਿਸਦੈ। ਅਮੀਰ ਲੋਕ ਕੰਜੂਸ ਤੇ ਕੰਮਦਿਲ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਜਦ ਕੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਖੁਲਦਿਲਾ ਅਤੇ ਖੁੱਲਾ ਖਰਚਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦੈ। ਅਮੀਰ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਪੈਸੇ ਤੋਂ ਸਿਵਾ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਹੱਧ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਦੌਲਤ ਵੀ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੋ ਨਿਬੜਦੀ ਹੈ। ਅਮੀਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਧੰਨ ਦੇ ਘਟ ਜਾਣ ਜਾਂ ਚੋਰੀ ਹੋਣ ਦਾ ਡਰ ਸਤਾੳਂਦਾ ਰਹਿੰਦੈ। ਵਿਹਾਰਿਕ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਨਿਯਮਾ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਅਮੀਰੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੰਨ ਅਸ਼ਾਤ ਅਤੇ ਬੇਚੈਨ ਹੋਇਆ ਭਟਕਦਾ ਫਿਰਦੈ। ਅਚਾਨਕ ਮਿਲਿਆ ਪੈਸਾ ਬੰਦੇ ਦਾ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿਗਾੜਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਪਾਉਦੈ। ਅਮੀਰ ਹੋਣ ਵਾਸਤੇ ਲੋਕ ਕਈਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਥਕੰਡੇ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਨੇ। ਲਾਟਰੀ, ਜੂਆ, ਸੱਟਾ, ਆਦਿ ਅਮੀਰ ਬਣਨ ਦੇ ਗਲਤ ਜਿਹੇ ਰਸਤੇ ਹਨ । ਅਮੀਰ ਬਣਨ ਲਈ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਮਿਹਨਤ, ਕਿਰਤ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਅਸਾਨ ਰਸਤੇ ਭਾਲਦੇ ਫਿਰਦੇ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਲਿਸਟ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉਪਰ ਲਿਖਵਾਉਂਣ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਘਟੀਆਂ ਸੋਚ ਆਪਣੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਪਾਲ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਸਹੀ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉਪਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੁੰਦੈ ਉਸ ਨੂੰ ਬਈਮਾਨੀ ਨਾਲ ਹਰਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ ਅਮੀਰੀ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਜੋ ਮੁਕਾਮ ਇੱਕ ਵਾਰ ਹਾਂਸਿਲ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਮੁਆਸ਼ਰੇ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚਰਨ ਲਈ ਕਈਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਝੂਠੇ ਮਖੌਟੇ ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਪਾਉਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਅਮੀਰੀ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਅਮੀਰ ਆਦਮੀ ਇਹੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਉਸਦੇ ਮੇਚ ਦਾ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਤੁਸੀ ਬਹੁਤੇ ਵਾਰ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕੇ ਇੱਕ ਆਮ ਆਦਮੀ ਜਦ ਕਿਸੇ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਬੇਲਾਗ ਅਤੇ ਨਿਡਰ ਹੋ ਕੇ ਘੁਮੇ ਫਿਰੇਗਾ ਅਤੇ ਖਾਵੇ ਪੀਵੇਗਾ, ਪਰ ਅਮੀਰ ਜਾਂ ਸਿਰਫ ਪੈਸੇ ਵਾਲਾ ਆਦਮੀ ਆਪਣੀ ਹੀ ਅਮੀਰ ਦੇ ਬੋਝ ਥੱਲੇ ਦੱਬਿਆ ਨਜਰ ਆਵੇਗਾ। ਉਹ ਨਾ ਤਾਂ ਚੱਜ ਨਾਲ ਖਾਣਾ ਖਾ ਸਕੇਗਾ ਨਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਲ ਸਕੇਗਾ। ਈਰਖਾ, ਹਾਉਮੈ, ਤੇ ਘ੍ਰਿਣਾ ਤੇ ਵਿਖਾਵਾ, ਅਮੀਰੀ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਮੀਰੀ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਆਰਥਿਕ ਅਜਾਦੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਦਾਚਾਰ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਾਮਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਹੁੰਦੀ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਅਮੀਰੀ ਵਿੱਚ ਝੂਠੇ ਰੰਗਾਂ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਣਾ ਪੈਦਾ ਜਦਕੇ ਸਾਦਾ ਅਤੇ ਸਭਿਅਕ ਹੋਣਾ ਹੀ ਸੱਚੀ ਅਮੀਰੀ ਹੈ। ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਸਾੜਾ ਅਤੇ ਈਰਖਾ ਨਾਮ ਦੀ ਕੋਈ ਸ਼ੈਅ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਸਾਂਝੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਦੀ ਹਾਮੀ ਭਰਦਾ ਹੈ। ਮੌਕੇ ਅਤੇ ਸਮੇ ਦੇ ਆਉਂਣ ਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਲੋਕ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਯਾਦਗਾਰਾਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਮਿਹਨਤਕਸ਼ ਅਤੇ ਸਿਰੜੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਮੇਲੇ ਵੀ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਕੁਝ ਚੰਗਾ ਕਰਕੇ ਗਏ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕਬਰਾਂ 'ਤੇ ਲਗਦੇ ਨੇ। ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਜਿੰਦਗੀ ਲਈ ਅਮੀਰ ਹੋਣਾ ਲਾਜਮੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਅਮੀਰ ਹੋਣ ਲਈ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹੋਣਾ ਲਾਜਮੀ ਹੈ। ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਮੰਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਹੈ, ਰੂਹ ਦਾ ਖੇੜਾ ਹੈ, ਮੰਨ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਹੈ। ਹਨੇਰਾ ਜਿਨਾਂ ਮਰਜੀ ਹੋਵੇ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਰਨ ਹੀ ਕਾਫੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਚਾਨਣ ਲਈ। ਆਓ ਮਨਾ ਦੇ ਹਨੇਰੇ ਦੂਰ ਕਰੀਏ ਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦਾ ਮੁੱਢ ਬੰਨੀਏ ।